Pengenalan
Ketahanan dan pertahanan memainkan peranan penting pada peringkat awal tamadun manusia. Ketahanan melibatkan usaha menghalang dan keupayaan menangung sesuatu dalam medan peperangan, sementara pertahanan pula merupakan usaha mempertahankan kubu dan benteng daripada serangan musuh. Bagi tujuan kemenangan dalam sesuatu peperangan, strategi amat penting bagi mengalahkan musuh. Di negeri China, Sun Tzu merupakan tokoh pemikir ketenteraan yang banyak menyumbang idea dalam strategi peperangan. Di Eropah pula tokoh yang tidak asing ialah Niccolo Machiavelli. Beliau telah banyak menyumbang idea dalam taktik peperangan di Eropah.
Isi
Sun Tzu merupakan tokoh pemikir ketenteraan yang disegani. Ideanya dalam buku “Seni Peperangan” merupakan buku ketenteraan yang paling tua di kalangan karya-karya klasik China. Menurut buku ini, seseorang pemimpin negara sebolehnya menghindari peperangan yang hanya didorong oleh perasaan marah. Bagi beliau, untuk mengatasi perasaan marah dan dendam, kita perlulah sentiasa riang dan penuh kemaafan. Beliau menambah, keutamaan rakyat perlu diutamakan, kerana apabila berlaku peperangan, ia melibatkan nyawa yang pastinya tidak boleh hidup semula.
Unsur moral adalah penting dalam peperangan. Seseorang pemimpin Negara haruslah membuat pertimbangan dan penelitian yang rapi terlebih dahulu dan juga membuat andaian nasib yang akan menimpa rakyat jika berlaku peperangan. Perkara ini dibincangkan dengan panjang lebar dalam bab “Anggaran” dimana pertimbangan peperangan harus diutamakan kerana ia melibatkan nyawa seseorang dan hidup matinya sesebuah negara.
Menurut Sun Tzu lagi, jika berlaku peperangan, janganlah mengambil masa yang panjang. Apa yang penting ialah mengecapi kemenangan dan bukan tempoh peperangan. Peperangan yang berlarutan tidak membawa faedah malah ia akan menyebabkan kemusnahan dalam sesebuah Negara.
Jika menyerang musuh, adalah lebih baik menawan musuh daripada memusnahkan negara mereka. Beliau sesungguhnya menekankan perdamaian daripada melakukan kekerasan ke atas sesebuah negara. Pengetahua mengenai diri sendiri dan pihak musu merupakan satu strategi penting. Seorang jeneral harus mempunyai pengetahuan yang lengkap tentang pasukan sendiri dan musuh.
Sun Tzu memberi amaran yang tegas bahawa penggunaan api dalam peperangan dilarang samasekali kecuali dalam keadaan terdesak. Selain itu Sun Tzu juga membicarakan tentang perhubungan raja dengan pegawai, akhlak, emosi, mutu intelek seorang jeneral yang baik dilihat dari sudut organisasi, gerakan, perancangan, kawalan, muka bumi dan cuaca.
Sun Tzu menegaskan lagi bahawa penggunaan perisik adalah penting bagi melemahkan pihak lawan dari dalam. Golongan ini boleh dianggap musuh dalam selimut. Tugas-tugas ejen perisik ini ialah menyebarkan khabar angin, memberikan maklumat yang mengelirukan musuh, member rasuah kepada pegawai pihak lawan dan mewujudkan keadaan tidak tenteram. Dengan kaedah ini, kemenangan dalam peperangan pasti berlaku.
Di Eropah pula, tokoh pemikir ketenteraan yang terkenal pada abad ke 16 ialah Niccolo Michiavelli. Beliau telah memperkenalkan taktik penguasaan tampuk pemerintahan dan strategi peperangan secara saintifik. Hasil karyanya The Prince, Art of War dan Discourses yang membincangkan cara-cara seseorang pemerintah mengekalkan kuasa mereka dan menggariskan beberapa prinsip peperangan.
Bagi Niccolo Michiavelli, seseorang pemerintah yang baru mengambil alih tampuk pemerintahan akan mendapat sokongan padu daripada mereka yang dianggap berbahaya pada peringkat permulaannya berbanding daripada mereka yang boleh dipercayai. Kejayaan seseorang pemerintah bergantung kepada kejayaan yang dimiliki, bantuan kewangan dan ketenteraan dari luar
Seseorang pemerintah yang berwibawa, harus memperkenalkan undang-undang yang efektif, selain membentuk pasukan tentera yang kuat dan berwibawa. Seseorang pemerintah juga perlu liberal, berperikemanusiaan dan sanggup melakukan apa sahaja demi mengekalkan kedudukannya dan kerajaan.
Pemerintah perlu yakin ke atas apa sahaja tindakannya terhadap penyokong dan musuhnya dan tanpa ragu-ragu melakukan perkara-perkara luar biasa demi menyelamatkan kedudukannya dan kerajaan. Pemerintah juga mesti pandai berpura-pura dan menguasai art of deceit.
Kesimpulannya
Taktik dan strategi peperangan memainkan peranan penting dalam peperangan. Idea-idea Machiavelli yang agresif dalam mencapai matlamat telah digunakan dengan meluas dan membawa kepada penubuhan beberapa buah Negara bangsa di Eropah seperti England, Sepanyol dan Perancis. Manakala idea Sun Tzu menjadi panduan kepada kebanyakan Negara Barat dan dikaji dan digunakan oleh Napoleon Bonarparte dan tentera Nazi Jerman, Jepun, Korea dan ahli-ahli teori China. Walaubagaimanapun setiap taktik dan strategi peperangan yang dilaksanakan bergantung kepada situasi negara pada masa itu
3/8/10
Huraikan taktik dan Strategi dalam ketahanan dan pertahanan di China dan Eropah dengan merujuk kepada pemikir ketenteraan Sun Tzu dan Niccolo Machiave
3/6/10
Jelaskan struktur organisasi ketenteraan dalam tamadun India pada zaman klasik.
Organisasi ketenteraan di India adalah sistematik dan teratur pada Zaman Klasik. Hal ini dapat dilihat dari segi jenis tentera yang dimiliki, perkhidmatan logistik, strategi dan taktik peperangannya serta teknologi senjata.
Tentera India dibahagikan kepada empat kategori asas iaitu tentera berkereta kuda, tentera bergajah, tentera berkuda dan infanteri. Tentera bergajah menjadi unit penggempur yang berkesan dan destruktif kerana gajah boleh memecahkan barisan-barisan musuh, meruntuhkan pintu kota dan khemah-khemah musuh. Tentera yang berada di atas gajah mempunyai pandangan yang jelas untuk memanah dan merenjam lembing. Kereta kuda pula digunakan dengan meluas pada zaman Maurya. Namun pada zaman Gupta, kereta kuda berperanan dalam bidang pengangkutan sahaja. Selain itu, tentera laut turut menjadi unit peperangan India yang amat penting. Contohnya, raja-raja Dinasti Chola yang sering menyerang kerajaan Asia Tenggara mempunyai angkatan laut yang besar dan kuat dan ini sering menjadi faktor kemenangannya.
Organisasi tentera yang mantap jelas dapat dilihat dari sudut komposisi tentera. Kitab Arthasastra mempunyai maklumat mengenai pembahagian tentera ini. Menurut kitab ini unit asas tentera India ialah patti atau platun yang terdiri daripada seorang tentera bergajah, seorang tentera kereta berkuda, tiga orang tentera berkuda dan lima orang tentera biasa. Gabungan tiga patti akan membentuk senamukka. Tiga senamukka akan membentuk satu gulma. Gabungan beberapa gulma akan membentuk aksauhini atau angkatan tentera yang lengkap. Pembahagian sebegini memperlihatkan pentadbiran tentera yang cekap dan sistematik.
Struktur organisasi ketenteraan juga dapat dikesan daripada bilangan anggota tentera yang ramai dalam sesuatu peperangan. Daripada rekod yang pernah dicatat, pemerintah India memiliki bala tentera yang besar. Misalnya, tentera Maurya terdiri daripada 600,000 tentera. Raja Nanda pula mempuyai 20 000 tentera kalvari, 2000 kereta kuda dan 200 000 tentera infantri. Selaian itu belau juga mempunyai 1000 hingga 6000 ekor gajah. Ini membuktikan pemerintah di India mempunyai keupayaan untuk mengawal dan memimpin bilangan tentera yang ramai.
Biasanya tentera India diketuai oleh raja sendiri. Raja dibantu oleh panglima-panglima yang handal yang juga merupakan kerabat diraja. Panglima-panglima ini diketuai oleh seorang panglima agung yang dinamakan mahasenapati. Di bawah golongan panglima ialah kumpulan kapten yang digelarkan nayaka atau pandanayaka. Mereka terdiri daripada kalangan kaum bangsawan India.
Organisasi tentera yang teratur dapat dilihat kerana adanya pejabat peperangan yang terdiri daripada 6 badan iaitu Admiralty. Selain itu, terdapat juga badan dalam bidang pengangkutan, mekanik dan pemukul gendang. Badan lain yang mengawal infanteri , tentera berkuda, tentera berkereta kuda dan tentera bergajah turut diadakan. Maharaja Chandragupta Maurya dipercayai sentiasa mendengar laporan daripada perisik-perisiknya serta memeriksa barisan tenteranya dan kubu-kubunya. Organisasi ketenteraan yang baik dan teratur serta pejabat peperangan yang sentiasa bersedia membolehkan Dinasti Maurya mengalahkan tentera Greek di bawah General Seleucus.
Berbanding dengan tentera tamadun purba yang lain, pedang adalah senjata penting bagi askar India. Terdapat pelbagian jenis pedang yang digunakan untuk pelbagian tujuan yang berbeza. Antara yang digeruni ialah pedang nistrimsa. Selain pedang, lembing juga merupakan senjata yang biasa digunakan. Busur panah tentera India boleh mencapai lebih dari satu meter panjang dan diperbuat daripada buluh. Antara peralatan yang digunakan ialah alat pelantak. Semasa Babur (Baber) menyerang Punjab pada tahun 1526, beliau telah membawa masuk senjata meriam. Terdapat juga peralatan yang digunakan untuk merobohkan kubu dan tembok pertahanan musuh. Penggunaan pelbagai peralatan perang ini membolehkan tentera India mencapai kejayaan dalam medan peperangan.
Selain itu, kubu-kubu pertahanan turut dibinakan. Kota-kota pertahanan di India mempunyai tembok yang tinggi, tebal dan kukuh. Pintu gerbangnya juga tebal dan kuat. Biasanya parit-parit besar dibina di sekeliling kota. Kota Durgal misalnya dikeliling oleh tiga batang parit. Semasa Sultan Mahmud Ghaznawi menyerang kota Kanauj pada tahun 1019, beliau dapati kota tersebut mempunyai tujuh pintu gerbang. Kota Pataliputra iaitu pusat pemerintahan kerajaan Maurya dan Gupta mempunyai 64 pintu gerbang dan 570 menara kawalan.
Kesimpulannya, organisasi yang mantap seperti tamadun India ini dapat meluaskan wilayahnya. Kestabilan politik dan keamanan sejagat turut dapat diwujudkan dengan kekuatan angkatan tentera dan organisasi tentera yang sistematik. Ini melatakkan asas bagi kelahiran empayar-empayar yang besar seperti Maurya dan Gupta pada zaman klasik.
Tentera India dibahagikan kepada empat kategori asas iaitu tentera berkereta kuda, tentera bergajah, tentera berkuda dan infanteri. Tentera bergajah menjadi unit penggempur yang berkesan dan destruktif kerana gajah boleh memecahkan barisan-barisan musuh, meruntuhkan pintu kota dan khemah-khemah musuh. Tentera yang berada di atas gajah mempunyai pandangan yang jelas untuk memanah dan merenjam lembing. Kereta kuda pula digunakan dengan meluas pada zaman Maurya. Namun pada zaman Gupta, kereta kuda berperanan dalam bidang pengangkutan sahaja. Selain itu, tentera laut turut menjadi unit peperangan India yang amat penting. Contohnya, raja-raja Dinasti Chola yang sering menyerang kerajaan Asia Tenggara mempunyai angkatan laut yang besar dan kuat dan ini sering menjadi faktor kemenangannya.
Organisasi tentera yang mantap jelas dapat dilihat dari sudut komposisi tentera. Kitab Arthasastra mempunyai maklumat mengenai pembahagian tentera ini. Menurut kitab ini unit asas tentera India ialah patti atau platun yang terdiri daripada seorang tentera bergajah, seorang tentera kereta berkuda, tiga orang tentera berkuda dan lima orang tentera biasa. Gabungan tiga patti akan membentuk senamukka. Tiga senamukka akan membentuk satu gulma. Gabungan beberapa gulma akan membentuk aksauhini atau angkatan tentera yang lengkap. Pembahagian sebegini memperlihatkan pentadbiran tentera yang cekap dan sistematik.
Struktur organisasi ketenteraan juga dapat dikesan daripada bilangan anggota tentera yang ramai dalam sesuatu peperangan. Daripada rekod yang pernah dicatat, pemerintah India memiliki bala tentera yang besar. Misalnya, tentera Maurya terdiri daripada 600,000 tentera. Raja Nanda pula mempuyai 20 000 tentera kalvari, 2000 kereta kuda dan 200 000 tentera infantri. Selaian itu belau juga mempunyai 1000 hingga 6000 ekor gajah. Ini membuktikan pemerintah di India mempunyai keupayaan untuk mengawal dan memimpin bilangan tentera yang ramai.
Biasanya tentera India diketuai oleh raja sendiri. Raja dibantu oleh panglima-panglima yang handal yang juga merupakan kerabat diraja. Panglima-panglima ini diketuai oleh seorang panglima agung yang dinamakan mahasenapati. Di bawah golongan panglima ialah kumpulan kapten yang digelarkan nayaka atau pandanayaka. Mereka terdiri daripada kalangan kaum bangsawan India.
Organisasi tentera yang teratur dapat dilihat kerana adanya pejabat peperangan yang terdiri daripada 6 badan iaitu Admiralty. Selain itu, terdapat juga badan dalam bidang pengangkutan, mekanik dan pemukul gendang. Badan lain yang mengawal infanteri , tentera berkuda, tentera berkereta kuda dan tentera bergajah turut diadakan. Maharaja Chandragupta Maurya dipercayai sentiasa mendengar laporan daripada perisik-perisiknya serta memeriksa barisan tenteranya dan kubu-kubunya. Organisasi ketenteraan yang baik dan teratur serta pejabat peperangan yang sentiasa bersedia membolehkan Dinasti Maurya mengalahkan tentera Greek di bawah General Seleucus.
Berbanding dengan tentera tamadun purba yang lain, pedang adalah senjata penting bagi askar India. Terdapat pelbagian jenis pedang yang digunakan untuk pelbagian tujuan yang berbeza. Antara yang digeruni ialah pedang nistrimsa. Selain pedang, lembing juga merupakan senjata yang biasa digunakan. Busur panah tentera India boleh mencapai lebih dari satu meter panjang dan diperbuat daripada buluh. Antara peralatan yang digunakan ialah alat pelantak. Semasa Babur (Baber) menyerang Punjab pada tahun 1526, beliau telah membawa masuk senjata meriam. Terdapat juga peralatan yang digunakan untuk merobohkan kubu dan tembok pertahanan musuh. Penggunaan pelbagai peralatan perang ini membolehkan tentera India mencapai kejayaan dalam medan peperangan.
Selain itu, kubu-kubu pertahanan turut dibinakan. Kota-kota pertahanan di India mempunyai tembok yang tinggi, tebal dan kukuh. Pintu gerbangnya juga tebal dan kuat. Biasanya parit-parit besar dibina di sekeliling kota. Kota Durgal misalnya dikeliling oleh tiga batang parit. Semasa Sultan Mahmud Ghaznawi menyerang kota Kanauj pada tahun 1019, beliau dapati kota tersebut mempunyai tujuh pintu gerbang. Kota Pataliputra iaitu pusat pemerintahan kerajaan Maurya dan Gupta mempunyai 64 pintu gerbang dan 570 menara kawalan.
Kesimpulannya, organisasi yang mantap seperti tamadun India ini dapat meluaskan wilayahnya. Kestabilan politik dan keamanan sejagat turut dapat diwujudkan dengan kekuatan angkatan tentera dan organisasi tentera yang sistematik. Ini melatakkan asas bagi kelahiran empayar-empayar yang besar seperti Maurya dan Gupta pada zaman klasik.
Sejauhmanakah faktor organisasi ketenteraan memainkan peranan dalam pengukuhan empayar Majapahit?
Majapahit merupakan sebuah empayar Alam Melayu yang diasaskan oleh Raden Wijaya setelah berjaya menewaskan Raja Jayakatwang dari Kediri pada 1293 Masihi. Pemerintahan kerajaan Majapahit dibahagikan kepada 3 peringkat iaitu peringkat permulaan (1293-1350 Masihi), tahap agung (1351-1389 Masihi), dan tahap kemerosotan (1390-1520). Ini jelas memperlihatkan kerajaan Majapahit berkuasa selama 200 tahun iaitu pada akhir abad ke-13 hingga ke awal abad ke-16. Pada peringkat permulaan, khususnya semasa pemerintahan Raden Wijaya dan Jayanegara, keadaan politik tidak stabil kerana banyak pemberontakan tetapi Majapahit sampai ketahap keagungannya pada zaman pemerintahan Hayam Wuruk yang dibantu oleh Perdana Menteri Patih Gajah Mada di atas beberapa faktor.
Salah satu faktor yang menjadi peranan penting dalam mendorong kebangkitan kerajaan Majapahit ialah kewujudan organisasi ketenteraan dalam kerajaan ini. Majapahit telah berjaya memperluaskan kuasa pemerintahannya kerana mempunyai organisasi ketenteraan yang teratur dan sistematik. Tentera dalam kerajaan Majapahit boleh dibahagikan kepada 3 kategori iaitu Sapta Dharmaputra, Bhayangkari, dan Tentera Biasa. Sapta Dharmaputra ialah pasukan tentera elit yang terdiri daripada putera raja yang mempunyai kekuatan fizikal dan mental. Bhayangkari pula terdiri daripada 15 orang anggota tentera bersenjata yang bertanggungjawab menjaga kawasan istana secara bergilir-gilir manakala Tentera Biasa merupakan tentera tetap dan sukarela yang berkhidmat di pusat dan daerah jajahan takluk Majapahit. Kerajaan Majapahit juga mempunyai barisan tentera laut yang kuat yang berperanan menjaga serta mempertahankan kawasan perairan Majapahit daripada serangan musuh disamping mengawal aktiviti lanun. Organisasi ketenteraan kerajaan Majapahit diketuai oleh Raja dan dibantu oleh Mangkabumi. Mangkabumi merupakan pegawai kanan tentera yang berperanan memberi arahan kepada tentera. Majapahit telah berjaya membina empayar kerana memiliki sistem pertahanan yang kuat iaitu organisasi ketenteraan yang mantap dan cekap diketuai oleh Raja dan dibantu oleh pegawai kanan ketenteraan.
Selain organisasi ketenteraan yang cekap, terdapat juga faktor-faktor lain yang menyebabkan Majapahit muncul sebagai empayar yang kuat dan salah satunya adalah peranan Patih Gajah Mada. Patih Gajah Mada merupakan Perdana Menteri kerajaan Majapahit ketika Hayam Wuruk memerintah sehingga munculnya zaman keagungan kerajaan Majapahit. Beliau merupakan seorang pemimpin yang berwibawa dan bertanggungjawab merangka program perluasan kuasa untuk kerajaan Majapahit. Program yang dirangka oleh Patih Gajah Mada dikenali sebagai Sumpah Nusantara atau Palapa pada abad ke 14 Masihi. Dengan adanya program ini, kerajaan Majapahit berharap agar dapat memperluaskan empayarnya. Program yang dirangka oleh Perdana Menteri Patih Gajah Mada ini ternyata berhasil sehingga menjadikan Majapahit sebuah empayar yang terkuat di Rantau Asia Tenggara. Majapahit berjaya menakluk wilayah yang luas dari Wanin di Irian hingga ke Langkasuka di Tanah Melayu. Ketika inilah juga kerajaan Majapahit mencapai tahap kegemilangannya.
Seterusnya, sesebuah kerajaan mahupun empayar tidak mungkin mampu bertahan tanpa seseorang yang berwibawa dalam memerintahnya serta memimpin kerajaan tersebut dalam segala hal ehwal pentadbiran. Dalam empayar kerajaan Majapahit, seseorang pemerintah yang cekap amat diperlukan memandangkan empayar jajahannya amat luas. Raja Hayam Wuruk telah memainkan peranan yang amat penting dalam pengukuhan empayar Majapahit. Baginda telah mentadbir Majapahit dengan cemerlang berikutan beberapa usaha yang bijak yang telah baginda lakukan iaitu sering mengadakan lawatan ke seluruh empayar jajahan takluk Majapahit bagi memudahkan kerja kawalan negara ataupun empayar jajahan. Hayam Wuruk juga kerap mengadakan persidangan tahunan yang dihadiri oleh semua menteri dan pegawai dari provinsi, daerah, kampung, dan wilayah naungan empayar Majapahit. Bukan itu sahaja usaha yang dilakukan malah Hayam Wuruk juga menjalinkan hubungan persahabatan dengan China untuk mengukuhkan kedudukan dalam empayar kerajaan Majapahit. Majapahit juga menjadi kaya dan makmur hasil daripada cukai dan ufti yang dibayar oleh rakyat seluruh jajahan takluknya.
Sebuah empayar yang luas seperti Majapahit sudah semestinya memerlukan sistem pentadbiran yang sistematik dan teratur. Kitab Negarakertagama mengandungi maklumat tentang organisasi pentadbiran Majapahit yang sistematik dan tersusun. Pada asasnya terdapat 3 unit pentadbiran yang membantu melicinkan pentadbiran kerajaan Majapahit. Unit pentadbiran yang pertama ialah Pentadbiran Pusat Majapahit yang dijalankan di istana, dan yang kedua merupakan Pentadbiran Majapahit Tulen yang diwujudkan di peringkat wilayah asal, manakala yang ketiga ialah unit pentadbiran kawasan jajahan takluk. Raja berkuasa mutlak dalam menerajui kerajaan dan baginda dibantu oleh Majlis Penasihat yang dianggotai oleh kerabat diraja. Selain itu, terdapat juga 3 golongan pegawai yang menjalankan pentadbiran iaitu Rakryan, Arya, dan Dang Akarya. Bagi melicinkan lagi pentadbiran empayar Majapahit, wilayah jajahannya dibahagi kepada 3 daerah iaitu Kawadanan yang diperintah oleh Wardana. Seterusnya Kawadanan dibahagikan kepada unit yang lebih kecil iaitu Pakwan yang diperintahan oleh Akuwa, manakala, unit yang paling kecil ialah kampung yang ditadbir oleh Bunyut.
Untuk menghadapi masalah-masalah sosial yang berlaku, kerajaan Majapahit bertindak mewujudkan sistem perundangan bagi tujuan merangka undang-undang dan peraturan yang perlu dipatuhi oleh rakyat empayarnya. Sistem perundangan yang diwujudkan oleh Majapahit adalah bercorak Hindu-Jawa yang dikenali sebagai Kuntaramanawa yang disesuaikan daripada Undang-undang Manu meliputi Astadusta (pembunuhan), Astacorah (kecurian), dan Sahasa (keganasan, penipuan, perkhwinan dan sebagainya). Raja bertindak sebagai ketua kehakiman yang digelar Sang Amawabhumi dan terdapat 2 hakim tinggi iaitu Dharmadhyaksa Ring Kesaivan dan Dhamadhyaksa Ring Kasogotan. Hakim tinggi pula dibantu oleh 7 orang Upapati yang dikenali sebagai Sang Pemegat. Sistem yang diwujudkan amat sistematik dan akan dapat mengawal masalah dalaman empayar kerajaan Majapahit.
Nilai kesusasteraan, kesenian, dan kebudayaan yang wujud dalam sesebuah kerajaan dahulu mencerminkan ketinggian tahap ketamadunan masyarakat kerajaan tersebut dan dikira sebagai sebuah kerajaan yang seimbang dan mempunyai nilai kemasyarakatan. Dalam empayar kerajaan Majapahit, bidang kessusasteraan, kesenian, dan kebudayaan giat dijalankan dalam kalangan masyarakat setempat. Terdapat banyak karya kesusasteraan yang dihasilkan oleh sesetengah golongan semasa penguasaan empayar Majapahit seperti Negarakertagama, Pararaton, dan TantuPanggelaran. Negarakertagama adalah sebuah karya sejarah terkenal yang dihasilkan oleh Prapanca pada tahun 1365 Masihi. Selain itu, terdapat juga penyair-penyair agung seperti Budhaditya, Sri Mudali Sanerdaya, dan Sudarhma. Kegiatan kebudayaan dan kesenian dijalankan dengan adanya pertunjukan wayang kulit mengenai kisah-kisah dalam epik Ramayana dan Mahabrata kerana Hayam Wuruk turut meminati lakonan dan tarian.
Konklusinya, terdapat banyak faktor yang mendorong empayar kerajaan Majapahit muncul sebagai sebuah empayar yang kuat. Selain faktor ketenteraan, Majapahit juga mempunyai sistem pentadbiran yang cekap, kewibawaan rajanya dan sebagainya. Akan tetapi, empayar kerajaan Majapahit mula mengalami kemerosotan selepas kemangkatan Hayam Wuruk pada tahun 1389 Masihi. Perebutan tahta berlaku, ketiadaan pemimpin berkaliber seperti Patih Gajah Mada serta kemunculan kerajaan-kerajaan Islam yang kuat dan berpengaruh juga telah membawa kepada keruntuhan empayar Majapahit.
3/3/10
1. Bandingkan organisasi ketenteraan yang diamalkan antara Tamadun Mesopotamia dengan Tamadun India
Pengenalan
Penubuhan organisasi ketenteraan penting dalam mengukuhkan ketahanan dan pertahanan sesebuah negara dalam tamadun awal. Organisasi ketenteraan melibatkan hal yang berkaitan jenis tentera, perkhidmatan logistik, strategi peperangan, taktik peperangan teknologi senjata dan sebagainya. Perkembangan tamadun awal seperti Mesopotamia dan India telah membawa kepada penubuhan organisasi tentera masing-masing untuk mengukuhkan pertahanan dan sekaligus muncul sebagai sebuah negara yang mempunyai empayar yang besar. Organisasi ketenteraan antara Mesopotamia dan India berbeza berdasarkan keperluan negara masing-masing.
Isi
Organisasi tentera dalam tamadun India dapat dilihat dari sudut kategori tenterannya. Terdapat empat kategori tentera iaitu tentera bergajah, tentera berkuda, tentera berkereta kuda dan tentera infantry. Dalam pada itu terdapat juga tentera laut yang digunakan untuk mengangkut askar-askar ke medan peperangan. Pembahagain ini jelas ketika zaman pemerintahan Moghul dimana tenteranya dibahagikan kepada empat divisyen iaitu artileri, infantri, kalvari dan tentera laut. Manakala organisasi tentera Mesopotamia agak berbeza dimana mereka mempunyai tentera infantri dan tentera kereta kuda yang cekap dan berdisiplin. Kebanyakan mereka merupakan tentera professional dan dalam keadaan tertentu tentera professional ini dibantu oleh tentera yang dikerah oleh raja yang dikenali sebagai eren. Pada zaman Tiglathpileser III, tenteranya dibahagikan kepada dua jenis iaitu infantri ringan yang terdiri daripada tentera pemanah dan skingers, dan satu lagi jenis tentera yang dikenali sebagai infantry berat yang terdiri daripada lancers.
Dari segi pentadbiran tentera dan logistic, tentera Assyria di Mesopotamia amat mahir dalam pembinaan terowong, merobohkan kubu dan tembok pertahanan. Tentera Assyria sebenarnya merupakan organisasi tentera yang pertama pernah wujud di dunia dan paling awal menggunakan besi dan gangsa untuk membuta senjata, kereta kuda dan armor. Di India pula terdapat tentera laut yang digunakan untuk mengangkut tentera di sepanjang sungai utama di India. Terdapat juga ahli perubatan yang memberikan khidmat bantuan kepada askar-askar yang cedera ketika berperang.
Jika dilihat dari sudut komposisi tentera, raja di Mesopotamia mempunyai tenteranya sendiri. Sebagai contoh zaman Sargon, bilangan tentera diraja adalah sebanyak 5400 orang. Gabenor-gabenor wilayah pula mempunyai tenteranya tersendiri, misalnya wilayah Mari mempunyai 10 000 anggota tentera dimana 4000 daripada mereka ditempatkan di ibu kota. Di India pula berdasarkan catatan kitab Arthasastra, tenteranya dibahagikan kepada unit-unit kecil. Satu unit tentera tterdiri daripada 45 kereta kuda, 45 gajah, 225 kuda dan 675 tentera. Chandaragupta Maurya dikatakan mempunyai tentera seramai 600 000 orang yang Berjaya menakluki sebahagian besar India. Sementara Raja Chola, Rajaraja I menakluk kerajaan Calukya dengan angkatan tentera seramai 900 000 orang
Dari segi strategi peperangan, kekuatan tentera Assyria di Mesopotamia bergantung kepada kecekapan menggunakan senjata. Selain itu mereka juga mahir dalam perancangan strategi seperti merobohkan kubu-kubu dan tembok pertahanan. Mereka juga mahir dalam pembinaan terowong. Di India pula mereka membina kubu pertahanan bagi menghalang musuh. Contohnya, tembok yang panjang dibina di kota Rajagraha, ibukota Magadha untuk mempertahankan serangan musuh. Pembinaan kubu pertahanan yang klasik dapat dilihat di kawasan Kansubi dan Susulpalgarta di Drissa.
Taktik peperangan di Tamadun Mesopotamia sentiasa diperbaharui dengan memperkenalkan penggunaan kereta kuda secara meluas, malah mereka juga menggunakan kereta kuda dalam kempen peperangan di kawasan pergunungan. Selain itu tentera berkuda dilengkapi dengan busur. Bagi tentera pejalan kaki (infantri) pula mereka ini dilatih menjadi pemanah-pemanah yang handal. Keadaan ini berbeza dengan tentera infantri di India. Mereka dilengkapi dengan senapang dan mahir dalam penggunaan pedang. Sebagai contoh, Babar telah memperkenalkan senjata api dalam peperangan Panipat dan Khanwa. Beliau juga orang yang bertanggungjawab dalam penggunaan mortar dalam peperangan. Gajah pula digunakan sebagai kereta perisai. Sebagai contoh Raja Bimbisari dari Magadha mempunyai tentera bergajah yang besar dan terlatih. Penggunaan gajah dalam peperangan bertujuan untuk meruntuhkan pagar kubu, benteng pertahanan musuh dan pintu kota.
Berdasarkan Kod Hammurabi, tentera Mesopotamia tidak dibayar gaji, sebaliknya mereka diberi tanah yang tidak boleh dipindahmilik. Mereka juga diberi binatang ternakan dan harta rampasan perang sebagai ganjaran. Keadaan yang sama berlaku di India dimana tentera hanya diberi harta rampasan perang. Bagaimanapun pada zaman Moghul, para tenteranya diberi gaji tetap dari perbendaharaan diraja
Dari segi kelengkapan senjata, tentera Mesopotamia menggunakan lembing dan anak panah. Mereka tidak menggunakan perisai untuk mempertahankan diri. Di India, meriam, kayu pelontar, tombak, lembing, busur, dan pedang digunakan.
Peranan wanita agak penting dalam peperangan. Di Mesopotamia, wanita dihantar ke medan perang untuk membantu menyediakan makanan. Peranan yang agak sama juga berlaku di India dimana wanita di sini berperanan membekalkan makanan kepada para tentera.
Kesimpulan
Organisasi ketenteraan penting bagi mempertahankan Negara. Organisasi tentera yang sistematik dapat menjamin kemantapan sesebuah Negara dan seterusnya membina empayar yang besar. Walaupun setiap Negara mempunyai organisasi tentera yang berbeza tetapi matalamatnya tetap sama iaitu untuk mempertahankan Negara dan juga meluaskan wilayah masing-masing.
